Sulejman I Wspaniały (ur. 6 listopada 1494, zm. 7 września 1566) – 10. sułtan Imperium Osmańskiego z dynastii Osmanów, rządzący w latach 1520-1566. Był synem sułtana Selima I Groźnego i Ayşe Hafsy. Ojciec sułtana Selima II Pijaka. Jego prawowitą małżonką od 1530 roku była sułtanka Roksolana (Hürrem). Był także poetą, działał działał pod pseudonimem Muhibbi (Zakochany).
Biografia[]
Sulejman Wspaniały urodził się w 1495 roku w Trabzon, jako syn księcia Selima i Ayşe Hafsy. W wieku 6 lat rozpoczął naukę w Konstantynopolu. Pod koniec rządów sułtana Bajazyda II, Selim - ojciec Sulejmana był na samym końcu królewskiej hierarchii. Dziad Sulejmana wolał wybrać na następcę swojego starszego syna - Ahmeda. Sulejman postanowił więc dalej zając się nauką. W wieku 16 lat Bajazyd II dostrzegł potencjał swojego wnuka i postanowił mianować go gubernatorem Manisy. W tym czasie Selim I obalił Bajazyda II oraz zabił swojego brata, co pozwoliło mu zostać sułtanem. Selim I Groźny chciał, aby jego następcą został Sulejman, dlatego rozkazał zabić swoich synów i innych pretendentów do tronu Osmańskiego. W międzyczasie Sulejman zaprzyjaźnił się też z niewolnikiem Pargali Ibrahimem Paszą, którego uważał za swojego najlepszego przyjaciela. W 1511 roku ożenił się z Gülfem, a następnie z Mâhidevrân w 1512 roku. W 1520 roku niespodziewanie Selim I zmarł i Sulejman został sułtanem w wieku 26 lat. Zamierzał on kontynuować politykę swojego ojca i rozszerzać granicę Imperium.
W 1523 roku po odejściu Wielkiego wezyra - Piri Mehmeda Paszy - Sulejman mianował na jego następcę - swojego najlepszego przyjaciela - Ibrahima. Decyzja ta nie podobała się pewnemu Paszy, który mianował się następnie sułtanem Egiptu i rozpoczął bunt. Ibrahim jednak szybko rozgromił bunt i zabił jego przywódcę. Przez długi czas wierzono, iż Ibrahim Pasza został też szwagrem Sulejmana, żeniąc się z jego siostrą - Hatice Sultan, chociaż obecnie powszechnie historycy uważają Muhsine Hatun za żonę Ibrahima Paszy.
Duży wpływ na sułtana miała też ruska niewolnica - Roksolana, sprowadzana w 1520 roku do haremu. Sułtan był tak oczarowany niewolnicą, że postanowił zwrócić jej wolność oraz następnie została jego żoną w 1530 roku. Roksolana walczyła również z inną żoną sułtana - Mâhidevrân. Konflikt między żonami sułtana tłumiła Ayşe Hafsa Valide Sultan - matka sułtana. Jednak po jej śmierci w 1534 roku nastąpił punkt kulminacyjny w walce - Sulejman zakochany w Roksolanie postanowił odprawić drugą żoną z pałacu. Roksolana w walce o wpływy nad mężem doprowadziła też, że wielki wezyr - Ibrahim Pasza został oskarżony o spisek, gdzie następnie sułtan wydał rozkaz zabicia go w 1536 roku. Istnieją spekulacje, iż Hatice popełniła samobójstwo w 1538 roku (np. poprzez wypicie trucizny) z żalu po Ibrahimie. Ofiarą knowań Roksolany padł też najstarszy syn Sulejmana i Mahidevran - Mustafa, który w 1553 roku został oskarżony o zdradę i stracony z polecenia ojca. Sułtanka Hürrem wraz z Rüstemem Paszą sfabrykowała list, w którym Mustafa ,,zwraca się" do perskiego szacha Tahmaspa I o pomoc w celu objęcia władzy w Imperium Osmańskim. Kiedy książę wyruszył do ojca w celu wyjaśnienia sprawy, Rüstem powiadomił Sulejmana, iż Mustafa przybywa go zgładzić. W namiocie niemi kaci udusili księcia.
Sulejman również reformował prawo tak, żeby było zgodne z prawami Koranu oraz tak, żeby zadowalało ono ludzi mieszkających w Imperium Osmańskim. Sułtan wiedział również, że należy szanować wiarę i tradycję wśród wszystkich podbitych ludów żyjących w jego Imperium.
W 1562 roku jego syn - Bayazid próbował obalić ojca, zwracaj się z pomocą do Perskiego Szacha. Synowi jednak nie udało się zrealizować celu i został stracony przez swojego ojca wraz ze swoimi synami. Jednocześnie w tym samym roku jego żona - Gülfem też miała podobny cel co Bayezid. Zorganizowała ona na niego zamach, lecz nie wiadomo z jakich powodów.
Podboje[]
Imperium Osmańskie prowadziło zawziętą politykę z Królestwem Węgier. W 1521 roku Sulejman za zamordowanie osmańskiego posła i za niepłacenie haraczu wypowiedział im wojnę, gdzie następnie zdobył dla Imperium Belgrad.
W 1522 roku Sulejman zamierzał spełnić niezrealizowany cel swojego ojca - Selima. Planował wyruszyć na Rodos, gdzie następnie pokonał zakon Joanitów i przyłączył Rodos do Imperium.
Kolejna wojna z Węgrami zaczęła się w 1526 roku. Decydującą bitwą w tej wojnie była Bitwa pod Mohaczem, po której Węgry poniosły klęskę. Wojna zakończyła się zwycięstwem Osmanów, a nowy król Węgier stał się lennikiem Imperium Osmańskiego. Zdobyto też dla Imperium Budę i niemal całe Węgry.
W 1529 roku zaplanował też wyprawę na Wiedeń. Jednak nadejście zimy uniemożliwiło zrealizowanie tego planu.
W 1534 roku Sulejman wyruszył na Persję, gdzie niedługo po rozpoczęciu wojny zdobył Bagdad. Pierwsza kampania wojny turecko-perskiej trwała do 1534 roku. Druga kampania nastąpiła w latach 1547-1549, gdzie Turcy zdobyli Armenię oraz Terbtiz. Trzecia inwazja na Persję trwała w latach 1553-1555, która zakończyły się rozmowami pokojowymi, na których podjęto decyzje o granicach Imperium Osmańskiego i Persji.
Sulejman Wspaniały zawarł też sojusz z królem Francji - Franciszkiem I Walazjuszem przeciwko dynastii Habsburgów.
W czasie wojny z Persją Imperium Osmańskie miało nadal problemy z Królestwem Węgier. W 1532 roku odbyła się kolejna wyprawa na Węgry, jednak spór nie został rozwiązany. Sulejman ponownie zaatakował Węgry w 1541 roku oraz w 1543 roku. Ostatnia wyprawa na Węgry odbyła się w 1566 roku, którą zakończył jego syn - Selim II w 1568 roku.
W 1565 roku chciał też zająć dla Imperium - Maltę, ale nie udało mu się tego osiągnąć, mimo znacznej przewagi.
Rodzina[]
Rodzice[]
- Aishe Hafsa (1479-1534) - córka krymskiego chana Mengli I Gireja lub nieznana z pochodzenia niewolnica - według tej drugiej wersji krymską księżniczką była inna konkubina sułtana Selima - Ayşe Hatun.
- Selim I Groźny (1470-1520) - syn osmańskiego sułtana Bajazyda II i Gülbahar Hatun.
Rodzeństwo[]
- Hatice (1496-1538) - córka Ayşe Hafsy, żona Iskendera Paszy, a następnie wielkiego wezyra Ibrahima Paszy lub Çobana Mustafy Paszy.
- Beyhan (?-1559) - córka Ayşe Hafsy lub Ayşe Hatun, żona Fehrata Paszy, a następnie Ayasa Mehmeda Paszy.
- Şah Huban Sultan (1509-1572) - córka Ayşe Hatun, żona Lütfiego Paszy.
- Fatma (1500-1573) - córka Ayşe Hafsy, żona (kolejno) Mustafy Paszy, Kara Ahmeda Paszy i Hadima Ibrahima Paszy.
- Hafsa (1500-1538) - córka Ayşe Hafsy, domniemana żona Çobana Mustafy Paszy.
Żony[]
Sulejman Wspaniały miał cztery żony:
- Fülane (1496-1550), z którą związał się w 1511 roku. Przypisuje jej się urodzenie księcia Mahmuda i sułtanki Fatmy Nur.
- Gülfem (1497-1562), z którą związał się w 1511 roku. Została zabita w 1562 roku z powodu zamachu na sułtana. Przypisuje jej się urodzenie księcia Murada.
- Mâhidevrân Gülbahar (1500-1580), pochodzącą prawdopodobnie z Kaukazu, z którą związał się w 1512 roku. Urodziła księcia Mustafę, a także czasami przypisuje jej się urodzenie sułtanki Raziye. Zmarła 14 lat po śmierci męża.
- Hürrem (1505-1558), znaną powszechnie jako Roksolanę, Rusinkę urodzoną w ówczesnym Królestwie Polskim w okolicach Rohatyna, z którą związał się w 1520 roku, jako jedyną poślubił w 1530 roku. Dała Sulejmanowi sześcioro dzieci, w tym przyszłego władcę Selima II Pijaka, a także: księcia Mehmeta, sułtankę Mihrimah, księcia Abdullaha, księcia Bajazyda i księcia Dżihangira.
Potomstwo[]
Sulejman Wspaniały miał kilkanaście dzieci, z których potwierdzone jest istnienie 11.
- Mahmud (1512-1521) - syn Fülane. Zmarły podczas epidemii ospy.
- Mustafa (1515-1553) - syn Mâhidevrân. Był uważany za następcę tronu. Został stracony z polecenia sułtana w wyniku knowań Roksolany.
- Fatma Nur (1516-1561) - córka Fülane.
- Ahmed (1517-?) - syn Mâhidevrân, zmarły w dzieciństwie, istnienie niepewne.
- Murad (1519-1521) - syn Gülfem. Zmarły podczas epidemii ospy.
- Mehmet (1521-1543) - syn Roksolany.
- Mihirmah (1522-1578) - córka Roksolany.
- Abdullah (1523-1526) - syn Roksolany. Zmarły w dzieciństwie.
- Raziye (1520-1570) - córka (prawdopodobnie) Mâhidevrân.
- Selim (1524-1576) - syn Roksolany. Jako jedyny syn Sulejmana przeżył z rodzeństwa i został sułtanem po śmierci ojca w 1566 roku. Uważany był za najgorszego z rodzeństwa. Otrzymał przydomek Pijak.
- Bayazit (1526-1562) - syn Roksolany. Został zabity po tym jak próbował obalić ojca.
- Dżihangir (1530-1553) - syn Roksolany. Zginął na wojnie w Persji z powodu przedawkowania leków lub pogorszenia się stanu zdrowia.
- Nuriye Gül (?-?) - córka Gülşah Hatun, zmarła w dzieciństwie, istnienie zarówno jej jak i jej matki niepewne.
Śmierć[]
Sulejman zmarł w 1566 roku (w wieku 72 lat) po 46-letnim panowaniu, podczas oblężenia Szigetváru w Królestwie Węgier. Jego śmierć była początkowo zatajona przed żołnierzami przez 40 dni.
Sulejman w kulturze[]
- Sulejman Wspaniały występuje w grze Assassin's Creed: Revelations. W grze jest przedstawiony jeszcze jako książę. Ezio Auditore (główny bohater gry) poznaje go w 1511 roku. Jego sytuacja polityczna na początku gry nie jest zbyt dobra. Rodzina Sulejmana prowadzi wojny, by wyznaczyć następcę tronu. Jego dziadek wyznacza na tron swojego starszego syna – Ahmeda. Ojciec Sulejmana – Selim nie zgadza się z tą decyzją, co prowadzi do konfliktu między braćmi. Dodatkowo Sulejmanowi zagraża armia bizantyńskich templariuszy, którzy pragną przywrócić dawne Cesarstwo Bizantyńskie.
- O panowaniu Sulejmana opowiada turecki serial historyczny "Wspaniałe stulecie". W jego rolę wciela się Halit Ergenc.
Serial rozpoczyna się wraz z śmiercią jego ojca – Selima I. Książę Sulejman przybywa do pałacu Topkapi, by przejąć władzę. Poznaje tam młodą niewolnicę z Krymu – Aleksandrę. Szybko zakochuje się w niej, nadając jej imię Hürrem.
Młody władca odnosi wiele sukcesów politycznych. Jak na początku, władze chrześcijańskiej Europy nie uważają go za zagrożenie, tak z biegiem czasu uginają przed nim kolana.
Ciekawostki[]
- Był najdłużej panującym sułtanem w historii Imperium Osmańskiego.
- W XIX wieku zwano go Sulejmanem Wielkim.
- Włoski pisarz - Niccolo Machiavelli twierdził, że wszyscy żyjący w Imperium byli jego niewolnikami.